Beinecke MS 715
s. XVIII2
Giovanni Calderia, Politica (facsimile)

pp. 1-96	[P]ost monasticam atque domesticam inquisitionem, quas superioribus libris clare 
diffinivimus, Antoni Vincivera dilectissime fili, recte, ut inquis, non perfecta morum et bonarum 
institutionum ratio haberetur, nisi et optime policie iura conscriberemus ... Nam hi omnes pro 
?tate maximi, pro incessu dignissimi, pro vestium ornatu splendidissimi, pro sermone 
eloquentissimi et pro caeteris regendo senatu probatissimi, qui omnes suo principi veriora 
melioraque tradunt, ex quibus et posse et sapientia  et morum integritatem principis arguimus. Et 
sic est finis ultimi Politicorum Ioannis Calderi? phisici Veneti. Perfeci XIIIų Kal. Novembris M 
CCCC LXXIIIų.

Iohannes Calderia (Giovanni Calderia, s. XV), member of a Venetian family, Politica (De 
praestantia Venetae politiae libri V ad Antonium Vinciguerra). Antonio Vinciguerra (1440/46-
1502/03) was a satirical poet, secretary of the Venetian Signoria; see about him Dizionario 
enciclopedico della letteratura Italiana (Laterza), v. 5 (Bari, Rome, 1968), p. 463. 
The five books contain the following unnumbered chapters:
I.	(p. 3)  De naturalibus causis durationis mundi; item regnorum et civitatis cuiusque. De 
proximis atque distantibus causis prestantie urbis Venete. De observantia urbis Venet? 
in omnibus que ad vitam necessaria, utilia aut voluptuosa sunt. De inventione artium 
mechanicarum, quantum postea a Venetis excult? fuerunt. Quomodo omni [l. omnes] 
agricultur? partes suaque presidia diligentius Venetiis quam alibi observentur. De 
inquirendis animalibus que ad agriculturam pastoralemque spectare videntur. De 
excellentia domificatur? atque theatrie Venet?. De prestantia urbis Venet?. De 
prestantia et maxima dignitate Arcenalis. De propugnaculis urbis Venet?, quibus 
contra omnes hostes tueri se potest. 
II.	(p. 26) De lanificio. De navifactura suisque iuvamentis. De arte militari preclarissima 
suisque presidiis. De arte militari que navali bello agitur. De medicinali arte, suis 
inventoribus et suis etiam iuvamentis. De medicin? partibus a suis professoribus 
differenter excultis. De quibusdam minus principalibus artibus, his tamen generalibus 
famulantibus. De prestantia mechanicarum artium ad eas que primum professe 
fuerunt. De quibusdam mechanicis artibus preclarissime hoc tempore excultis.
III.	(p. 45) De necessitate inventionis grammatic?. De professoribus dignissimis grammaticam 
erudientibus. De logica atque suis excultoribus. De necessitate rethoric? quantum 
preterea urbe nostra exculta sit. Quam preclare et excellenter omnes geometri?  partes 
a nostris sint hominibus excult?. Qualiter subtilissime preclarissime arismetrica exculta 
nostra urbe sit. De musica quantum preterea urbe nostra exculta sit. De observatione 
astrologi? singulisque partibus eius. Qualiter scienti? speculativ? urbe nostra et 
honoribus et utilitatibus excult? sint. De his que observare maxime nos oportet 
anteaquam perfectas scientias acquiramus.
IV.	(p. 65) De virtutibus que maxime nostr? rei publice debentur. De fide cuique rei public? et 
maxime dignissime observanda. De fidelitate in re publica observanda tum [l. cum] 
aliarum virtutum integritate. De caritate et ad rem publicam et ad cives omnes 
observanda. De observantia cuiuscumque generis amoris et precipue caritatis. Qualiter 
a puero homines melius virtutibus assuescant. De spe quam homines habere se putant 
pro beneficiis rei publice collatis. De spe maxima habenda his qui virtute aliqua 
presunt. De temperantia in re publica a civibus observanda. De observantia fortitudinis 
in re publica nostra Veneta. De observanda iustitia in omni conventione publica 
beneque instituta. De necessitate observand? prudenti? urbe hac nostra Veneta. De 
aliis etiam virtutibus in re publica observandis.
V.	(p. 89) De causis Venete politi? efficiente, materiali, formali et finali. An politia melius a 
bono viro quam a bonis legibus gubernetur. De prestantia et sublimitate ducalis 
dignitatis.       	


Paper, ff. 48 each consisting of two leaves of extremely thin paper pasted together, 160 x 120 
mm.; the paper is now dark brown and brittle (causing loss of text in the lower margins of pp. 1-
6). Paginated.

I-IV10 (pp. 1-80), V8 (pp. 81-96); long horizontal catchwords in the middle. For reasons of 
conservation the bifolios have now been cut into singletons and these have been encapsulated in 
transparent Mylar sleeves united in an album.

Written in one column without ruling, 29 lines, c. 135 x c. 90 mm.

One hand, Humanistica Semitextualis Libraria.

No decoration; the space provided for the initials is not used.

Binding s. XVIII (kept separately): marbled brown leather over pasteboard, each cover decorated 
with a gold-tooled floral border and gold-tooled doublure margin; gold-tooled spine with paper 
label containing the hand-written number "24068". Marbled paste-downs.

Our manuscript  is traced from Oxford, Bodleian Library, MS Laud. Misc. 717, ff. 101r-150v; in 
this manuscript the text is preceded by two other treatises by Calderia: De virtutibus moralibus et 
theologicis and De oeconomia Veneta. See about this codex CMD Oxford, 631, pl. 719. For other 
manuscripts copied from the same Italian manuscript, dated 20 Oct. 1473 (see p. 96), see 
Kristeller, Iter Italicum, v. 1, pp. 195, 229; v. 2, p. 238 etc. 
Purchased from Laurence Witten on the Edwin J. Beinecke Fund in ...

Albert Derolez

R 18.02.09s