YALE UNIVERSITY
BEINECKE RARE BOOK AND MANUSCRIPT LIBRARY
GENERAL COLLECTION OF RARE BOOKS AND
MANUSCRIPTS
PRE-1600 MANUSCRIPTS
Beinecke MS 614
Italy, 1494
Gregory of Nazianzus, Gregory of Elvira
f. 1r blank
1. f. 1v Beati Gregorii Nazzianzeni Ruffino canonico Aquileiensi interprete opuscula.
Table of Contents of artt. 3-11.
.
2. f. 2r-v Ruffini canonici Aquilegiensis in aliquot beati Gregorii Nazzianzeni opuscula de
Greco in Latinum ab ipso traducta ad Appronianum filium in Cristo proemium [heading on f. 1v].
Proficiscenti mihi ex urbe magnopere iniungebas, Approniane fili karissime, ut tibi absens quoque
aliquid operis impenderem, ne nos a consuetis studiis necessitas mee profectionis inhiberet ... In
quo utrum nostri sermonis paupertas an ipsa interpretationis natura hoc agat, tu, qui utriusque
lingue habes peritiam, magis probato.
Rufinus of Aquileia (Rufinus Aquileiensis, c. 345-411), Praefatio in Gregorii Nazianzeni
orationes, CPL 198g ; A. Engelbrecht, ed., CSEL, v. 46 (1910), pp. 3-5. On the Latin translations
of Gregory's Orationes by or attributed to Rufinus, see A.C. Way in CTC, v. 2 (1971), pp. 127-
134. Our manuscript, then still at Hartford, is mentioned p. 131.
3. ff. 2v-22r Beati Gregorii Nazzia[n]zeni doctoris excellentissimi cum a patre episcopo
surrogatus in sacerdotium discessisset, postmodum vero reversus fuisset libellus apologeticus,
quem in ecclesia casus su@ abscessionis et reditus allegans dixit. Victus sum et fateor me esse
superatum ... grex simul et pastores in Christo Iesu Domino nostro, cui gloria in secula seculorum.
Amen.
Gregory of Nazianzus (Gregorius Nazianzenus, d. c. 390), Apologeticus, Latin translation by
Rufinus of Aquileia, ed. cit., pp. 7-84
4. ff. 22r-28v Eiusdem de nativitate Domini nostri Ihesu Christi Ruffino canonico Aquilegiensi
interprete. Christus nascitur, gloriamini ; Christo e celis, occurrite; Christus in terris, exaltamini ...
quem et nunc manifestari nobis optamus, in quantum vinctis in carne possibile est, per Dominum
nostrum Ihesum Christum, cui est gloria et potestas in secuila seculorum. Amen.
Gregory of Nazianzus, De epiphaniis sive de natali Domini, ed. cit., pp. 87-108.
5. ff. 28v-34v Eiusdem Gregorii Nazzianzeni de luminibus, hoc est de apparitione Domini,
Ruffino interprete opusculum. Iterum Iesus meus et iterum misterium, misterium non erroris
alicuius aut turpitudinis, sicut se habet gentilis error et temulentia, sed misterium excelsum et
divinum ... de eterno lumine participium sumentes et scientie Trinitatis splendore fulgentes, ut
clarius et illustrius lux vestra fulgeat coram hominibus per Dominum nostrum Ihesum Christum,
cui gloria in secula seculorum. Amen.
Gregory of Nazianzus, De luminibus, quod est de secundis epiphaniis, ed. cit., pp. 111-137.
6. ff. 34v-39v Eiusdem beati Gregorii Nazzianzeni cum de agro revertitur interprete Ruffino
opusculum. Desiderabam vos, o filii, quia et pari mensura desiderabar a vobis ... qui nunc quidem
ex parte cognosceris et ex parte requireris, fortassis quandoque vel totus, vel certe amplius quam
nunc cognosceris ab hiis, qui te recte hic quesierunt vita et fide probabili. Tibi gloria et potestas in
secula seculorum. Amen.
Gregory of Nazianzus, In semetipsum de agro regressum, ed. cit., pp. 167-189.
7. ff. 39v-44r Eiusdem beati Gregorii Nazzianzeni in dicta Ieremie ante imperatorem homelia
interprete Ruffino. Ventrem meum, ventrem meum doleo et sensus mei turbati sunt, ait in
quibusdam locis sermonum suorum Hieremias eximius prophetarum ... a quo omnes et in presenti
et in futuro misericordiam speramus per Christum Dominum nostrum viventem secum et
regnantem cum Sancto Spiritu in secula seculorum. Amen.
Gregory of Nazianzus, Ad cives Nazianzenos gravi timore perculsos et praefectum irascentem, ed.
cit., pp. 193-206.
8. ff. 44r-48v Eiusdem beati Gregorii Nazzianzeni de Pentecosten et de Spiritu Sancto habita in
ecclesia Constantinopolitana homelia interprete Ruffino. De solemnitate huius diei pauca dicenda
sunt, ut letemur in spiritu, quoniam quidem ali@ solemnitates geruntur aliis ... qui est vera et viva
festivitas et exultatio sanctorum, cum quo est Deo Patri gloria et potestas cum Spiritu Sancto in
secula seculorum. Amen.
Gregory of Nazianzus, De Pentecoste et de Spiritu Sancto, ed. cit., pp. 143-163.
9. ff. 48v-55r Eiusdem beati Gregorii Nazzianzeni de recon[ci]liatione monachorum et unitate
eorum homelia interprete Ruffino. Linguam nostram solvit alacritas et hominum legem
contemnimus propter Sancti Spiritus legem ... pax autem Dei, que superat omnem mentem,
custodiat corda vestra in Christo Iesu Domino nostro, cui est gloria in secula seculorum. Amen.
Gregory of Nazianzus, De reconciliatione et unitate monachorum, ed. cit., pp. 209-233.
10. ff. 55r-60v Eiusdem beati Gregorii Nazzianzeni de grandinis vastatione cum pater episcopus
reticeret homelia interprete Ruffino. Quid laudabilem solvitis ordinem? Quid impellitis linguam
legi iustissime servientem ? ... et ille, qui preter spem tam multa recondit in horrea sua, immo qui
nec habet ubi recondat et alia destruit horrea, alia @dificat, ut futuris fructibus preparet, nesciens
quia fortassis ante //
Gregory of Nazianzus, De grandinis vastatione, ed. cit., pp. 237-261. Ends incomplete in c. 18, 3,
p. 257, line 17 of the edition.
11. ff. 61r-64v Eiusdem de fide [title in Table of Contents, art. 1]. // de morte delictorum suorum
et sepulchro criminum per baptismum in eandem carnem resurgere defendunt. Nam ipsius carnis
salutem excludunt ... Sabellii autem et Photini necnon et Arrii sectam et, si que alie sunt que
contra regulam veritatis veniunt, damnamus. Nicen@ autem synodi tractatum omni animi nixu ex
tota fide servantes amplectimur. Hunc enim tractatum scimus contra omnes hereses invicta
veritate oppositum. Amen. Finis 1494.
Gregory of Elvira (Gregorius Illiberitanus, d. after 392), De fide orthodoxa, CPL 551; V. Bulhart,
ed., CCSL, v. 69 (1967), pp. 221-247. The text begins incomplete in c. 43 (line 371), p. 230 of
this edition. Often ascribed to Gregory of Nazianzus and erroneously considered a Latin
translation by Rufinus of Aquileia.
Paper, ff. I + 64 + I, 285 x 210 mm. In-folio folding. Watermark var. Briquet 2482. The paper is
at places slightly damaged by the acid ink.
Tentative collation: I-VII 8 (ff. 1-56), VIII 8 (- 5, 6, 7, with loss of text; ff. 57-61), IX 4 (- 4, ff.
62-64).
Ruling for one column of 24 lines above top line (f. 1r 25 lines) in quires I-VII; for 26 lines in
quires VIII-IX. Vertical lines in brown crayon, horizontal lines invisible, except sometimes the
top line, equally in brown crayon (ruling type 12 or 13); 200/205 x 137 mm.
Copied by one hand in small Humanistica Cursiva Libraria.
Pale red headings. Plain initials (Capitals) in pale red ink, 2-3 lines.
Binding s. XIX: English brown polished calf over pasteboard, both covers and turn-ins framed
with gold-tooled fillets. Back repaired. Gold-tooled title on spine "GREGORI NAZIANZENIS
OPUSCULA LATINA INTERPRETE RUFFINO. M.S. CART 1494". Grey paper endleaves.
Ebenezer Jacob (armorial bookplate c. 1850 with motto "Delectando pariterque monendo", and
pencil note "Cat. 114". The coat of arms is close to that of the Jacob de Bromley family
(Cambridgeshire), but that family's motto is "Parta tueri". Other numbers inscribed on front fly-
leaves and f. 1v: "11529", "35588", "29". Cutting from a printed catalogue s. XIX describing
this manuscript on the front pastedown. Case Memorial Library, Hartford Seminary Foundation,
Hartford, CT. Purchased from Laurence Witten, 12 Oct. 1979, with the incomes of the Raymond
B. Small and Douglas M. Moffat Funds.
Bibliography: de Ricci, v. 2, p. 2250.
Shailor, "Acquisitions", p. 99.
Albert Derolez
R 02.06.08