YALE UNIVERSITY
BEINECKE RARE BOOK AND MANUSCRIPT LIBRARY
GENERAL COLLECTION OF RARE BOOKS AND
MANUSCRIPTS
PRE-1600 MANUSCRIPTS
Beinecke MS 546
Austria (Waldhausen), 1445
Sermons from Palm Sunday to the Sixth Sunday after Easter, etc., Latin and German
1. ff. 1r-7r Unidentified sermons for Palm Sunday. [f. 1r:] Plurima autem turba straverunt
vestimenta [Matt. 21:8]... Appropinquante die passionis appropinquare voluit Dominus ... ; [f.
4r:] Sermo in die Palmarum. Secundum gloriam eius multiplicata est ignominia [1 Macc. 1:42] ...
Hec verba dicit beatus Maccabeus de magno honore ...; [f. 4v] Pronunciamentum in die
Palmarum. Per istam ebdomadam non celebratur festum alicuius sancti ... Hodie, karissimi,
Dominus noster venit in Ierusalem ... Osanna, id est salva, obsecro, ita dicas "Seind du pist der
da chomen ist in unsers Herren namen, nu pitt wir dich das du uns salig machest an der sel und
an dem leib" ...; Feria secunda. Feria secunda fuit iudex misericors, quia perrexit Ihesus in die
Palmarum in montem Oliveti ...; Feria tercia. Feria tercia prudens propheta ... ; Feria quarta
factus est merces ... ; Feria quinta. Factus est panis ... ; Feria sexta. Agnus occisus in cruce ... ;
Sabato. Sabato factus est granum frumenti ... ; Dominica Resuretionis Domini. In die Pasche fuit
fortis leo ...
2. ff. 7r-9v Nota bene de excommunicacione vide caute. Excommunicacio est a communione
fidelium exclusio. Species autem excommunicacionis sunt due ... Nota qui excommunicato
participat peccat quadrupliciter: in excommunicantem, in excommunicatum, in semetipsum et in
eum gracia cuius ille excommunicatus ************.
On excommunication ; same text in Munich, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14121.
3. ff. 9v-15v Hic nota casus papales cum probacionibus bonis etc. Primo offensores
religiosorum, presbiterorum ... ; [f. 11r :] Subscriptos casus et absolucionem ad episcopum. Item
votorum commutacio et dispensacio seu fraciones votorum ... ; [f. 14v:] Nota casus pertinentes
ad plbeanos [sic]. Item statutis diebus Dominicis diebus non visitantes proprias parrochias ... Item
unusquisque hospes sciat utrum in domo sua sint confessi an non, etc. Et sic est finis huius operis
per manus nescio.
List of reserved sins and cases. Note various passages in German, e.g. f. 13r: "Item incantracites
[sic] de nocte vagantes, id est unholdem warsagerin, lupplerin, czawbrerin, tewfelrufferin und all
ansprecherin et in ipsas credentes ...".
4. ff. 15v-21r Ich gib mich schuldig Got dem Vater, Got dem Sun, Got dem Heiligem
Geist und euch, priester an Gots stat, aller der sunden der mich Got schuldig ways ... daz ist mir
layd. Herr, wie dus an mir erbrens es sey havelabus (?).
Confession in German, dealing successively with the Ten Commandments, the Nine Alien?? Sins
(Peccata aliena), the Seven Commandments of the Church , the Seven Deadly Sins, the Six
Corporal Works of Mercy, the Five Senses.
5. ff. 21r-80v Sermons on Gospels and Epistles from Maundy Thursday to the Sixth
Sunday after Easter, most of them unidentified. [f. 21r:] Sermo in die Cene etc. Homo quidam
fecit cenam [Luke 14:16]... Karissimi, hodie celebramus diem in qua Dominus Noster Ihesus
Christus magnam caritatem ...; [f. 25r:] Sermo in Cena Domini. Non habeo panes laycos ad
manus [l. ad manducandum] [1 Kgs. 16:4]... Ista verba dixit Amalech sacerdos legalis ... [by
Iohannes Contractus, Schneyer v. 3, p. 436]; [f. 27r:] In die Parasceve. O vos omnes qui transitis
per viam [Lam. 1:12]... Hec verba poterat dicere Christus in cruce cum penderet ... ; [f. 29v:]
Sermo de Passione Domini. Collegerunt pontifices et Pharisei concilium [John 11:47]... Verba
ista, quamvis Cayphas pessime intencionis dixerat ... ; [f. 33v:] Sermo de Resurrecione. Hec est
dies quam fecit Dominus [Ps. 117 :24]... Post auram plu[v]ialem sequitur serenitas ... [probably
by Iohannes Contractus, Schneyer v. 3, p. 436]; [f. 37v:] Feria secunda. Mane nobiscum quoniam
advesperascet [Luke 24:29] ... Hec verba possunt dicere illi qui modo in Cena Domini ... ; [f.
40v:] Sermo de dedicatione. Ingressus Ihesus perambulabat Iericho [Luke 19:1]... Hodie
celebratur in hoc loco et circa hanc domum gloriosum et graciosum ... ; [f. 46r :] Psalite [sic] Deo
qui ascendit super celos celorum [Ps. 67:33]... Hodie agitur festum quo Christus, qui propter nos
in mundum venerat, a mundo in celum ascendit ... [by Iohannes Contractus, Schneyer v. 3, p.
437] ; [f. 51v:] Dominica secunda. Ego sum pastor bonus [John 10:11] ... Dominica precedenti
visum est quomodo Christus dixerit discipulis suis ... ; [f. 53v :] Dominica tercia. Mulier dum
parit tristiciam habet [John 16:21]... Hec Dominica est media inter Pascha et Ascensionem ... ;
[f. 58r :] Sermo eiusdem. Modicum et iam non videbitis me [John 16:16] ... Hec verba locutus est
Dominus Deus et ante passionem ... ; [f. 62v :] Cum venerit Paraclitus ille arguet mundum [John
15:26, 16:8] ... de pecato quod commisserunt, de iusticia quam obmiserunt ... Nota quod Deus
arguet mundum de pecato quadrupliciter ... ; [f. 63v :] Cum autem venerit Paraclitus ... Verba
proposita scripta sunt ut pecatores ad penitentiam provocentur ... ; [f. 64v :] Amen dico vobis: si
quid pecieritis Patrem [John 16:23] ... In verbis istis docet Christus apostolos suos qualiter orare
debeant ... ; [f. 66r :] Amen amen dico vobis : si qui [sic] pecieritis Patrem ... Secundum Thomam
in quarto distinctione secunda dicit ... ; [f. 69r:] Sermo in diebus Rogationum. Confitemini
alterutrum pecata vestra [Jas. 5:16] ... Verbum istud legitur in ecclesia in diebus Rogationum ...;
[f. 70v:] Estote prudentes et vigilate in oracionibus vestris [1 Pet. 4:7] ... Petrus in verbis istis
hortatur nos qualiter debeamus ...; [f. 72r:] Sermo in Ascensione Domini etc. In baculo meo
transivi Iordanem [Gen. 32:10] ... Karissimi, hodierna die utilis facta est toti mundo ... ; [f. 74r :]
Dominica quinta post Pasca. Estote factores verbi et non auditores [Jas. 1:22] ... In epistola
hodierna incitantur fideles ad IIII ... ; [f. 77r :] Estote prudentes et vigilate in oracionibus [1 Pet.
4:7] ... Legitur quod tempore medio inter ascensionem Christi et missionem ... [by Guillelmus
Peraldus, Schneyer v. 2, p. 547] ; [f. 78v:] Sermo secundus eiusdem. Estote prudentes etc.
Monemur in epistola hodierna ad p[r]udenciam ... [by Guillelmus Peraldus, Schneyer v. 2, p.
547]; [f. 79v:] Sermo tercius eiusdem. Estote prudentes etc. Prudentes esse debemus, id est
previdentes futura pericula... ; [f. 80v :] Sermo quartus eiusdem. Estote prudentes et vigilate in
oracionibus vestris etc. Quando rex aut princeps venturus est ad hospicium ... Ends incomplete :
... quasi ferrum in vulnere, quod sanitatem impedit // [by Graeculus OFM, Schneyer v. 2, p. 214].
Throughout the manuscript authorities are named in the outer margins.
Parchment and paper, ff. 81, 235 x 165 mm. The outer and the inner bifolium of each quire are
parchment. Watermarks?? In several quires the paper is damaged by the acid ink. Original
foliation in red ink in Roman numerals, from "LXXXXIIII" to "CLXXVII", showing that this is
the second volume of a set. The folio numbered "CXLIII" is missing between ff. 49 and 50, and
the folios numbered "CLXXV"-"CLXXVI" are missing between ff. 80 and 81.
I-IV 12 (ff. 1-48), V 12 (-2, ff. 49-59), VI 12 (ff. 60-71), VII 12 (-10, -11, ff. 72-81). Horizontal
catchwords at right (no catchword in quire VI).
Frame-ruled in lead?? for one column, c. 26 lines (type 13, 157 x 104 mm.).
Written by one hand in Gothica Semihybrida Currens; the spelling is deviant. The rubrics as far as
they were executed are by an incompetent hand in the same type of script.
Headings and marginal captions in red. Frequent red paragraph marks and underlining of text
passages. Red plain initials (2-4 lines) ; from f. 66r onwards they are generally of a more refined
type.
Original binding: undecorated white pigskin, with semicircular tabs?? at both ends of the spine,
over heavy leather boards. At the top of the front cover is the original shelfmark "D.II" (?); also a
strip of parchment pasted onto the leather with the inscription: "Sermones a die Palmarum usque
ad festum Penthecostis in papiro ***********. E.62" (s. XVI ). On the spine with four raised
bands the handwritten inscription "SERMONES". The rear pastedown is a leaf in the same
handwriting as the text in our manuscript, and probably belonging to it. Remnants of four leather
ties at each cover, two at the outer edge and one in the middle of the upper and lower edge.
Copied in 1445 by Pancratius Hales, regular canon in the convent of St. John the Evangelist in
Waldhausen (Waldhusium, Regular Canons of St. Augustine) in Austria, between Linz and
Sankt Polten, according to the colophon written on a leaf which is now lost: "Anno Domini
millesimo quadragentesimo quadragesimo quinto in die sancti Pangracii [12 May] finitus est iste
liber per me Pangracium professum in Walthawsen monasterio sancti Iohannis Evangeliste,
ordinis sancti Augustini canonicorum regularium. Pangracius Hales" (reconstructed after Sotheby
catalogue and Colophons 14959). Sir Thomas Phillipps (MS 12195). Sotheby catalogue .....
1912, lot c. 1020?? Gift of Thomas E. Marston, November 1974.
Albert Derolez
Updated 29.11.2007