Beinecke MS 471               Bohemia, s. XV^^1/4
Sermones dominicales

Arts. 1-54 constitute a collection of unidentified sermons for the liturgical
year (beginning imperfectly in the 2nd Sunday of Advent) based on readings from
the Epistles; most of the sermons are also found in Basel,
Universitaetsbibliothek MS B VIII 19, a manuscript from the Dominican convent
at Basel, s. XIV^^ex (see G. Meyer and M. Burckhardt, Die mittelalterlichen
HSS der Universitaetsbibliothek Basel, Abt. B, Theologische
Pergamenthandschriften, Bd. 3 [Basel, 1975] pp. 93-95).  Folio references in
square brackets at conclusion of each art. refer to Basel MS B VIII 19.
1
1.  ff. 3r-5r  //Natura doctus sperat in futuro perfici suam [added:
felicitatem] et dulcedinem.  Indoctus vero...degustare facit.  Hanc virtutem
nobis concedat omnipotens.

     See also art. 60.

2.  ff. 5r-6v  Dominica iij^^a.  Sic nos existimet homo ut ministros...
[1 Cor. 4.1].  Nota quod in ministerio duo sunt. scilicet status quem secuntur
emolimenta et actus...que uenerit ad portum hanc laudem nobis concedat qui in
celo viuit et regnat.  [f. 14r]

3.  ff. 6v-8r  Gaudete in domino semper et iterum...[Phil. 4.4].  Sanctum
Thomam 2^^a 2^^e q 28^^o.  Precepta legis dantur de actibus virtutum gaudium
igitur...ut in extremo mereamur in tua gloria inveniri quod ipse concedat qui
viuit et regnat.  [f. 27r]

4.  ff. 8r-10r  Quanto tempore heres paruulus factus est...[Gal. 4.1].
Quando res aliqua induit cognicionem alterius rei...ad hanc felicitatem nos
perducat ihesus christus qui est in secula seculorum benedictus.  [f. 31v]

5.  ff. 10r-12v  Obsecro itaque uos fratres per misericordiam dei ut
exhibeatis corda [sic] vestra...[Rom. 12.1].  Modus est experti medici
hoc facere ut quando videt quod infirmus remedia aspera et dura...in templo
celesti mereamur manibus angelorum presentari.  Quod ipse concedat qui in celo
viuit et regnat in secula seculorum.  [f. 37r]

6.  ff. 12v-15r  Habentes igitur donaciones secundum graciam que data est...
[Rom. 12.6].  Nota quod dona et virtutes et beatitudines que a deo donata
sunt...O bone ihesu doce nos vnitatem et concordiam bonorum eternaliter intrare.
Quod nobis. [f. 43r]

7. ff. 15r-16v  Nolite esse prudentes aput vosmet ipsos...[Rom. 12.16].
Filij huius seculi a filijs regni in hoc discernuntur et distinguntur...
virtutibus adornare et inimicis beneficia inpendere.  Quod ipse concedat qui
etc. [f. 50r]

8.  ff. 16v-18r  Nemini quidquam debeatis nisi ut invicem diligatis...
[Rom. 13.8].  Si ad invicem dileccionem habuerimus proximo de omni debito
satisfaciemus...reficit hanc rectitudinem nobis concedat ihesus marie filius
Amen. [f. 54r]

9.  ff. 18r-20v  Induite vos sicut electi dei sancti et dilecti...
[Col. 3.12].  Citati ad presenciam regis uel alias magni domini summum connatum
consueverunt ponere...numquam valeamus cessare.  Quod nobis prestare dignetur
pater et filius et spiritus sanctus. [f. 59r]

10.  ff. 20v-23r  Nescitis quod hij qui in stadio currunt omnes quidem
currunt...[1 Cor. 9.24].  Licet enim in presenti vita multi sunt qui currant
ut fidem recipiant...in eterna vita eternaliter percipere valeamus.  Quod nobis
concedat pater et filius et spiritus sanctus etc. [f. 65v]

11.  ff. 23r-29v  Libenter suffertis insipientes cum sitis ipsi
sapientes...[2 Cor. 11.19].  Videmus quod homines habentes similitudinem
aliquem ad invicem ratione illius similitudinis sibi ipsis applaudunt...et cum
apostolo Paulo in eterna gloria mereamur habitare.  Quod nobis concedat pater et
filius et spiritus sanctus.  [f. 71r]

12.  ff. 29v-33v  Si ligwis [sic] hominum loquar et angelorum caritatem
autem non habeam...[1 Cor. 13.1].  Omnis accio christiani hominis ad illum
[crossed out:  fide] finem debet tendere...per quam mereamur peruenire ad tuam
mellifluam presenciam.  Amen.

13.  ff. 33v-37r  Hortamur vos ne in vanum [sic] graciam dei
accipiatis...[2 Cor. 6.1].  Si quis mutuo bouem equum aut aliud animal ab
homine accepisset...vite eterne valeamus pervenire.  Quod nobis concedat pater
et filius et spiritus sanctus.  [f. 89r]

14.  ff. 37v-40r  Rogamus et obsecramus uos in domino ihesu vt quemadmodum
accepistis...[1 Thess. 4.1].  Nota quod quidam ambulant et deo placent
decalogum obseruantes scientes enim quod nisi sic ambularent...hanc autem
applicacionem sanctitatis et uindicie concedat nobis ihesus marie filius qui est
in secula benedictus.  [f. 96r]

15.  ff. 40r-42v  Estote imitatores mei [sic] sicut filii karissimi...
[Eph. 5.1]. Illud quod summe conplacet patri in filio et patrem maxime
delectat...et vsque ad mortem certa pro iusticia id est pro patria celesti.  Ad
illam patriam perducat nos ihesus marie filius.  f. 102r

16.  ff. 42v-44v  Scriptum est quoniam abraham duos filios habuit vnum de
ancilla...[Gal. 4.22].  Seneca in questionibus naturalibus sic dicit
quemadmodum in corporibus maxime dissimilitudines sunt...Hanc libertatem nobis
concedat ille qui in celis regnat sine fine.  [f. 107r]

17.  ff. 44v-46r  Christus assisstens pontifex futurorum bonorum per amplius
et perfectius tabernaculum non manufactum id est...[Hebrews 9.11].  Pontifex
ad hoc constituitur ut munera deo populo offerat et deum populo...Hunc ergo
mediatorem contemplandum nobis concedat pater et filius et spiritus sanctus.
[f. 113r]

18.  ff. 46r-47v  Hoc sentite in vobis quod et in christo ihesu...[Phil.
2.5].  Secundum Gregorium libro vijo moralium.  Tanto quis perfectus est
quanto perfeccius sentit dolores alienos...ita venerari ut tecum mereamur in
celesti patria viuere et gaudere.  Quod nobis concedat qui in celo viuit et
regnat. [f. 114v]

19.  ff. 47v-49r  Expurgate vetus fermentum ut sitis noua conspersio...
[1 Cor. 5.7].  Seneca libro vj^^o questionum naturalium in hec verba dicit.
Noua magis quam magna mirari hodie...da nobis tuum sacramentum ita venerari ut a
te numquam valeamus separari.  Quod ipse concedat qui regnat in secula
seculorum.  Amen. [f. 119r]

20.  ff. 49r-50r  Omne quod natum est ex deo vincit mundum...[1 John 5.4].
Secundum sanctum thomam In omnibus naturis ordinatis invenitur quod ad
perfeccionem nature inferioris duo concurrunt...fuit ihesus christus in cruce
passus quem amorem nobis concedat. [f. 124v]

21.  ff. 50r-51r  Christus passus est pro nobis uobis relinquens...[1 Peter
2.21].  Seneca epistola iiij dicit, Longum iter est per breue precepta et
efficax per exempla...testamenti eterni dominum nostrum ihesum christum aptet
nos in omnibus ut faciamus eius voluntatem.  Quod nobis concedat. [f. 128v]

22.  ff. 51r-53r  Obsecro vos tamquam advenas et peregrinos abstinere...
[1 Peter 2.11].  Et quia enim a paradysi gaudijs per cibum cecidimus dignum et
iustum est ut in quantum...Felix ergo qui sic hic obedit ut vitam eternam
possideat ad quem nos etc. Amen. [f. 133v]

23.  ff. 53r-54v  Omne datum optimum et omne donum perfectum desursum
est...[James 1.17].  Sicut esse naturalem cuiuscumque forme est a datore
formarum scilicet ab illo qui dat...Non auditores legis sed factores
iustificantur.  Quam concedat pater et filius et spiritus sanctus.  Amen
dicant. [f. 138v]

24.  ff. 54v-55v  Estote ergo factores verbi non auditores tamen
fallentes...[James 1.22].  Sentencia saluatoris est servus sciens voluntatem
domini et non faciens iuxta eam vapulabit plagis multis...manere non in
solitudine quia perseuerat in remota mentis intencione hec Gregorius
Rogemus.  [f. 143r]

25.  ff. 55v-57r  Estote prudentes et vigilate in orationibus...[1 Peter
4.7].  Secundum sanctum thomam.  Ad prudenciam pertinet ratione consiliari
id est iudicare et percipere...secundum Augustinum.  De Ciuitate dei Inpleta
credimus inpletara cernimus et inplenda considimus.  Et ideo secundum Apostolum
Cor. xj^^o.  Ipsi gloria in secula seculorum.  Amen.  Amen.  [f. 147v]

26.  ff. 57r-58v  Dum complerentur dies penthecosten [sic] erant omnes
discipuli...[Acts 2.1].  Ipsa sapiencia diuina ex ore altissimi prodiens dicit
ut habetur Mt v#o Vbi enim duo uel tres etc.  Dico nam sicut deus ubique
est...edificet ut fructum vite inde percipiat.  Quod nobis.  [f. 152v]

27.  ff. 58v-60r  Aperiens Petrus os suum...[Acts 10.34].  Mentem humanam
quam spiritus sanctus diuino amore repleuit.  Dignum est ut os eius...Quicumque
baptizati sumus in christo in mortem ipsius baptizati sumus etc.  Rogemus ergo
deum.  Rogemus ergo deum.  [f. 157r]

28.  ff. 60r-61r  Cum audissent apostoli qui erant ierosolimis quod...[Acts
8.14].  Verbum quod ex ore altissimi egreditur quo verbo celi firmati sunt...Et
dat 3^^o pignus eterne hereditatis.  j^^a Cor. 3^^o [?].  Dedit nobis pignus
spiritus.  [f. 161v]

29.  ff. 61r-62v  Stans petrus cum xj eleuauit vocem suam et locutus est eis...
[Acts 2.14].  Tunc enim habemus stare karissimi et vocem nostram eleuare in
altum...hic saluus erit [?] salutem nobis concedat ihesus christus etc.
[f. 165v]

30.  ff. 62v-63v  Gaudete perfecti gaudete estote exhortamini idem
sapite...[2 Cor. 13.11].  Sicut enim perfectio naturalis rei requirit
substanciam virtutem et operacionem...et omnis perfeccio eternaliter speculatur.
Ad quam nos perducat.  [f. 170r]

31.  ff. 63v-65r  Deus caritas est...[1 John 4.8].  Licet deus secundum
Cassianum sit virtus inexplicabilis pietas incomprehensibilis sapiencia...
degustat ut inde fructum vite eterne percipiat.  Quod nobis concedat
ihesus marie virginis.  Amen.  [f. 174v]

32.  ff. 65v-66v  Nolite mirari si odit uos mundus...[1 John 3.13].  Sicut enim
causa dileccionis et amicicie est similitudo et conformitas sic causa odii...et
si non venerit tempus non saciabitur saguine [sic] id est rapina.  Rogemus
ergo.  [f. 179r]

33.  ff. 66v-68r  Humiliamini sub potenti manu dei ut uos...[1 Peter 5.6].
Videmus enim in hac machina mundi aliquod quantum est circumferencia mundi...qui
semper inesse gloriam habet et imperium super nos ut ei semper obediamus in
secula seculorum id est sine fine amen.  [f. 183v]

34.  ff. 68r-69v  Existimo enim quod non condigne passiones huius temporis ad
futuram graciam que reuellabitur in nobis...[Rom. 8.18].  Licet enim
secundum Thomam passiones huius temporis ad futuram gloriam secundum eorum
substanciam non sint...ut dissoluatur qui ad christum omnibus viribus nititur
ire et cum christo eternaliter regnare.  Ad quem nos perducat.  [f. 188v]

35.  ff. 69v-72r  [O]mnes vnanimes in ordine estote conpacientes...[1 Peter
3.8].  Decet enim sanctos viros ut sint vnanimes quia secundum Originem
super libro numerorum hii qui deo militant...sicut et ego sanctus sum dominus
deus noster quam sanctitatem nobis concedat omnipotens deus.  [f. 193v]

36.  ff. 72r-73v  Dominica.  [Q]uicumque baptizati sumus in christo ihesu
in morte ipsius baptizati sumus...[Rom. 6.3].  Licet enim glosa super illo
uerbo Heb. 6^^o.  Baptismum doctrine distingwat triplicem baptismum scilicet
aque penitencie et saguinis [sic]...peccatis mortui iusticie viuamus in
christo ihesu domino nostro id est in opere christi alibi nula [sic] spes
est.  Rogemus ergo christum ut det.  [f. 199r]

37.  ff. 73v-75v  Humanum dico propter infirmitatem carnis...[Rom. 6.19].
Caro enim nostra in principio creacionis que fuit fortis et sana congruens et
obedians...secundum Augustinum discernit redemptos a perditis quos in vnam
concreverat massam.  Rogemus.  [f 204r]

38.  ff. 75v-77v  Dominica.  Debitores sumus non carni ut secundum carnem
viuamus...[Rom. 8.12].  Gregorius libro .9. moralium dicit discrecione
magne moderacionis caro seruanda est...Hoc audiens dyabolus confusus discessit.
Rogemus.  Rogemus.  [f. 208v]

39.  ff. 77v-80r  Non simus concupiscentes malorum sicut et illi
concupierunt...[1 Cor. 10.6].  Causa omnis peccati uel est concupiscencia carnis
uel oculorum aut superbia vite...et addita est ei gratia in statu suo quo
stabat hanc graciam nobis concedat.  [f. 214r]

40.  ff. 80r-83r  Scitis quoniam cum adhuc gentes essetis ad simulacra...
[1 Cor. 12.2].  Suam vltima beatitudinem et ignorare et simulacro muto tamquam
ultimae...sicut scit cuique expedire.  Ioh. j^^o.  Spiritus vbi wult spirat.
Rogemus.  [f. 220v]

41.  ff. 83r-85r  Notum uobis facio ewangelium quod predicaui uobis...[1
Cor. 15.1].  Inter omnes actus quos homo potest producere et elicere tunc actus
predicacionis...ille qui sic
deo per graciam appropinquat ut filium dei in se reuelare valeat.  Quod nobis.
[f. 226v]

42.  ff. 85r-86v  Fiduciam talem habemus per christum ad eum [sic]...[2
Cor. 3.4].  Illa arma debent pugnam inducere cum quibus ipse potest suum
inimicum superare...vicina est misero hanc misericordiam nobis concedat.  [f.
231r]

43.  ff. 86v-88v  Abrahe dicte sunt promissiones et semini eius...[Gal. 3.16].
Hec promissiones que date seu facte fuerunt abrahe que decantant...ut tecum in
celis perhenniter [?] mereamur viuere.  Quod nobis.  [f. 236r]

44.  ff. 88v-92r  Spiritu ambulate et desideria carnis non perficietis...
[Gal. 5.16].  Actus vnius potencie cum intenditur actus alterius potencie
remittitur...da nobis hanc crucem sustinere ut tecum mereamur in celesti patriam
viuere et gaudere.  Quod nobis.  [f. 241r]

45.  ff. 92r-95r  Spiritu viuimus spiritu ambulemus...[Gal. 5.25].  Facta
carnis mortificare et crucifigere et secundum spiritum viuere et ambulare...
teneamus ut tecum in futuro seculo in perpetuum maneamus.  Quod nobis concedat
pater et filius.

46.  ff. 95r-97r  Obsecro uos ne deficiatis in tribulacionibus meis pro uobis
que est...[Eph. 3.13].  Illa tribulacio que habet hominem angariare et vicia
carnis deprimere...omnia ista contempnerunt.  Et ad istam gloriam nos perducat
qui in celo viuit et regnat etc. [f. 256r]

47.  ff. 97r-99r  [Partly effaced:]  Dominica xvij^^a.  Obsecro itaque uos ego
vinctus in domino...[Eph. 4.1].  Digni deo ambulant et ad suam uocacionem
attendunt qui per artam et angustam viam...sine fastidio eternaliter saciatur.
Hanc felicitatem nobis concedat ihesus christus qui est super omnia benedictus
in secula seculorum.  Amen.  [f. 261r]

48.  ff. 99r-100r  Dominica xviij^^a.  Gracias ago deo meo semper...[1 Cor.
1.4].  Graciarum acciones referendo non solum pro se sed pro alijs quibus
aliquid datum est...respice in hac hora ad opera manuum mearum hanc
confirmacionem nobis concedat ihesus qui est benedictus.  [f. 266r]

49.  ff. 100v-102r  Dominica xix^^a.  Renouamini spiritu mentis nostre...
[Eph. 4.23].  Postquam primus parens noster a iusticia originali decidit...
tibi seruiamus ut tecum in eterna patria habitare valeamus.  Quod ille
concedat qui in regno celorum viuit.  [f. 269r]

50.  ff. 102r-105r  Widete itaque fratres quomodo caute ambuletis non quasi
insipientes...[Eph. 5.15].  Nota quod quidam incaute et insipienter ambulant
quia insipientes et bonum propositum habentes...humiliter deseruire ut tecum
mereamur in celesti patria viuere et gaudere nunc semper. [f. 275r]

51.  ff. 105r-107v  Confortamini in domino et in potencia uirtutis...
[Eph. 6.10].  Quanto quis magis cognoscit potenciam et uirtutem alicuius et sibi
de illa potencia...ut dura corda valeamus emollire et illa ad regna celestia
perducere.  Quod nobis concedat marie filius qui est in secula. Benedictus.
Amen.  Rogemus.  [f. 280v]

52.  ff. 107v-110r  Confidimus in domino ihesu quia qui cepit in uobis opus...
[Phil. 1.6].  Ille uere confidit in domino ihesu qui ihesum christum filium
vnigenitum...Istum ergo fructum iusticie nobis concedat ihesus marie filius qui
est benedictus in secula.  [f. 286v]

53.  ff. 110r-113r  Dominica.  Imitatores mei estote et obseruate eos qui
ita ambulant sicut habetis formam nostram...[Phil. 3.17].  Virtuosi et
caritatiui hominis est exhortare ad uirtutes.  Nam quanto quis magis uirtuosus
et caritatiuus...nunc in eis quod nititur attendat.  Quod nobis concedat ihesus
christus Marie filius in secula seculorum.  Amen.  [f. 291r]

54.  ff. 113r-115r  Non cessamus pro uobis orantes et postulantes...[Col. 1.9].
Quanto enim quis actus nobilior et excellencior tanto ille actus est magis
exercendus...in cherubim et seraphyn collocatur.  Hanc felicitatem nobis
concedat ihesus christus Marie filius qui cum patre et spiritu sancto viuit et
regnat.  Amen.  [f. 298r]

     According to modern numbering of sermons (Roman numerals) this is sermon 51,
and the last in the series.

55.  f. 115v  [I]ncipiunt decem precepta secundum quod beatus augustinus
exposuit.  Sapiens est qui scit dampnum suum precauere...recipere aliam fidem
nisi iam in qua baptizatus// f. 116r ruled, but blank

     Commentary on the Ten Commandments, ending abruptly soon after the beginning
of the first; the complete text was then copied later in the volume (art. 57).
Stegmueller, v. 6, no. 9592.

56.  ff. 116v-117r  Filia populi mei induere cilicio aspergere...[Jer.
6.26].  Quamuis solempnitas quadragesimales in sequenti dominica inchoetur
ecclesia...et de cinere venio cinerem parto et in cinerem redeo, Et ideo uere
dicitur homo terra Ier etc.  [In another hand:] Terra terra audi sermonem
domini id est tu homo.

     Jacobus de Voragine, beginning portion of the first Sermo
quadragesimalis; Schneyer, v. 3, no. 196.

57.  ff. 117v-128v  Pncipiunt [sic] decem precepta secundum quod beatus
augustinus exposuit.  Sapiens est qui scit dampnum suum precauere...abveniet et
transcurrat nec homines tedio officiantur.  Inde finis x preceptorum.  Amen.

     See art. 55.

58.  ff. 128v-129v  Tria sunt in quibus precipue lex diuina consistit mandata
promissa et sacramenta...presint plures facere missas non est [?] eum euadire
dampnacionem.  f. 130r ruled, but blank

     Unidentified text on divine law.

59.  f. 130v  Colossians 1.9-14 and 3.12-17, copied by two different hands.

60.  ff. 131r-137v  List of Epistles upon which the sermons were based; the
first two (missing from the beginning of the volume) are Scientes quia hora est
nos iam de sompno surgere...[Rom. 13.11] and Fratres quecumque scripta sunt ad
nostram doctrinam scripta sunt...[Rom. 15.4].  The list ends abruptly at the
reading for the 23rd Sunday after Pentecost (Phil. 3.17; art. 53 above).

     Paper (watermarks similar to Briquet Cloche 3934, Briquet Cloche 3979, and
Briquet Tete de cerf 15499), ff. 135 (foliated 3-137), 289 x 218 (202 x 146)
mm. 2 columns, ca. 46-50 lines; frame-ruled in brown ink.  Prickings in upper,
outer, and lower margins.
     I^^12 (-1,2), II-X^^12, XI^^10, XII^^12 (-8 through 12).  Catchwords centered
in lower margin, within simple scroll.
     Written in a running hand by five scribes:  1:  ff. 3r-85r; 2:  ff. 85r-115r;
3:  ff. 116v-117r; 4:  ff. 115v, 117v-129v, 130v (art. 58); 5:  ff. 131r-137v.
     Crude 3-line initials, in red, at beginning of each sermon; guide-letters for
rubricator.  Underlining of names of authors and of Biblical quotations, and
initial strokes, all in red.  Rubrics often lacking.
     Rodent damage in outer margins, from f. 68 on; no loss of text.
     Binding:  s. xv.  Original sewing on four tawed, slit strap supports laced
through tunnels in the edge of flush beech boards to a groove on the inside and
pegged.  The spine is square, back cornered, and lined between sewing
supports with stubs of vellum that extend on the inside of the boards (in front:
partially visible document in Latin, written in chancery hand, s. xiv/xv; in
back:  Missal, Germany, s. xii^^m^^e^^d, initials in orange, with neumes, small
format:  part of a bifolium).  Plain, wound endbands on tawed cores which sit on
the spine.  Covered in tawed [?] skin, originally white, with a small tab of a
single layer of skin at head and tail.  Five flower-shaped bosses on each board
and two strap-and-pin fastenings, the pins on the upper board, and both boards
cut in to accomodate the straps.  Rodent damage, and all but two bosses wanting.
Most quires reinforced in center with narrow strips of parchment, including
portions of a leaf used for pen trials, s. xv; and of an unidentified text
written in batarde with a pen-and-ink drawing, s. xv.  On outside of upper
cover, written in ink:  "Super epistolis dominicalibus/  Sermo de preceptis."

Written probably in Bohemia during the first quarter of the 15th century.
Purchased in Kutna Hora by the priest Wenceslaus of Kahlenberg [?] of Luznice
(note, s. xv, inside lower cover:  "Liber Wenceslai sacerdotis Calui de Luznicz
emptus in Montibus gutnis").  Similar note, mostly effaced, inside front cover.
Early modern provenance unknown.  Acquired by S. Harrison Thomson in Prague,
1926; purchased from him in 1969 with the Edwin J. and Frederick W. Beinecke
Rare Book Fund.

Barbara A. Shailor