YALE UNIVERSITY
BEINECKE RARE BOOK AND MANUSCRIPT LIBRARY
GENERAL COLLECTION OF RARE BOOKS AND
MANUSCRIPTS
PRE-1600 MANUSCRIPTS
Beinecke MS 102 Italy, s. XIV^^1
Albertano da Brescia, etc.
1. ff. 1r-13v Incipit moralium dogma. Moralium dogma philosophorum
per multa dispersum uolumina tuo quidem instinctu uir optime et
liberalis henrice...[with a table of contents between the prologue and
the text] sed rei magnitudo usum quoque exercitationemque quam
desiderat. [Followed without a break by the end of Boethius, De
consolatione philosophiae (5.6):] Aduersamini igitur...cernentis. Magna
nobis est si dissimulare non uultis necessitas indicta probitatis cum
ante oculos agitis indicis cuncta cernent. Explicit liber moralitatis.
Deo gratias.
For the controversy concerning the authorship of this work see M.
T. d'Alverny, Alain de Lille...(Paris, 1965) p. 65, and notes; J.
Holmberg, ed., Das Moralium dogma philosophorum des Guillaume de
Conches in Vilhelm Ehmans Universitetsfon 37 (Uppsala, 1929) pp. 5-74.
The ending is that of Holmberg's MSS P, Q, U and E.
Articles 2-4 also appear together in Marston MS 87.
2. ff. 13v-46v Incipit liber albertani in primis de amore et
dilectione dei et proximi et aliarum rerum et de forma uite hominis.
liber .j. Initium michi tractatus sit in nomine domini a quo cuncta
bona procedunt...Explicit de amore et dilectione dei et proximi et
aliarum rerum et forma uite...quem Albertanus causidicus brixiensis de
hora sancte agathe conpilauit ac scripsit cum esset in carcere domini
imperatoris frederici in ciuitate cremone in quo positus fuit cum esset
capitaneus gauardi [?] defendendo locum ipsum ad utilitatem communis
brixie. Anno domini .m. cc. trigesimo octauo. Indictione xi. de mense
augusti in die sancti alexandri quo obsidebatur ciuitas brixie per
eundem dominum imperatorem.
Albertano da Brescia, De amore et dilectione Dei.
3. ff. 46v-63r Incipit liber consolationis et consilii. Quoniam
multi sunt qui in aduersitatibus et tribulationibus taliter affliguntur
et deprimuntur...Ite in pace et nolite amplius peccare et ita utraque
pars cum gaudio et letitia recesserunt. Explicit liber consolationis et
consilii qui albertanus causidicus brixiensis de hora sancte agathe
conpilauit sub .m. xl. sexto [sic] in mensibus aprilis et maii.
Albertano da Brescia, Liber consolationis et consilii; T. Sundby,
ed., Albertani Brixiensis Liber consolationis et consilii...(London,
1873) pp. 1-127.
4. ff. 63r-67v Incipit liber de doctrina dicendi et tacendi. Initio
et medio ac fini mei tractatus assit gratia sancti spiritus. Quoniam in
dicendo multi erant [sic]...Deum insuper exora quo michi donauit
predicta tibi narrare ut ad eterna gaudia nos faciat peruenire.
Explicit liber de doctrina dicendi et tacendi ab albertano causidico
brixiensi compositus et compilatus. sub. m. cc. xlv. de mense
decembris. Explicit opus.
Albertano da Brescia, Liber de doctrina dicendi et tacendi; GKW,
v. 1, nos. 531-63; T. Sundby, ed., Della vita e delle opere di Brunetto
Latini (Florence, 1884) pp. 479-506.
5. ff. 67v-73r Parabole Salomonis. Omni tempore diligit qui amicus
est et frater in angustiis conprobatur [Prov. 17.17]...prospities haec
tristitia huius mundi yl [wormhole] tumultuosa quietus extrema securus.
6. ff. 73r-80r Regule Senece. Auxilia humilia firma consensus
facit./ Aut amat aut odit mulier. nihil est medium/...Vltionis
contumeliosum genus est non uisum esse dignum ex quo petatur ultio.
Explicit. f. 80v blank
Various selections from both the prose and poetry of Seneca that
appear to be arranged as follow: a) ff. 73r-74r sententiae; b) ff. 74r-
77r extracts from prose works, especially from the De ira; c) ff. 77r-
80r proverbia, listed in alphabetical order (similar to those printed
by Stephan Plannck [Rome, ca. 1500]).
Parchment, ff. 80, 233 x 178 (166 x 122) mm. Written in 2 columns
of 38 lines; single vertical and double horizontal bounding lines, full
across. Ruled faintly in lead; prominent prickings (slashes) in all
margins, except inner.
I-VIII^^10. Catchwords, enclosed by rectangle and flourishes, near
gutter.
Written by a single scribe in a precise round gothic bookhand.
Small initials, 4- to 1-line, alternating red and blue, sometimes
accompanied by simple penwork designs. Headings, in red, throughout.
Some paragraph marks, in red or blue, and strokes on 1-line initials,
in red.
F. 1r rubbed, with loss of text.
Binding: s. xiv. Original sewing, wound and catching up the
previous threads on three slit, tawed straps laced into edged tunnels
in square-edged beech boards and laid in channels on the outer face.
Pegged. A thread, tied at one kettle-stitch, runs along the spine,
underneath the sewing supports, and is tied to the other kettle-stitch
of the second quire. Covered in tawed skin, now a dirty cream color,
with corner turn-in tongues. White, tawed straps attached to the upper
board with nails and traces of pins on the lower. Traces of five bosses
on each board and of a chain near the tail of the upper one. On the
inside (only) of this board, at the center near the head and tail are
unaccounted for rusty holes. Remains of a small paper label near the
head of the lower board. The spine covering and sewing supports are
broken and the bosses, fastenings, and chains wanting.
Written in Italy probably toward the beginning of the 14th
century; early inscription on back pastedown: "Iste liber est domini
Ambrosij." Presented to Yale in 1941 by Carl B. Spitzer who acquired it
from Hoepli in Milan for 500 lire [letter in library files].
secundo folio: credere de
Bibliography: Faye and Bond, p. 30, no. 102.
Barbara A. Shailor