Marston MS 208     Spain, s. XII 4/4
Sermons (in Lat.)

For a discussion of the manuscript and further bibliography see R. Etaix,
"Sermon inedit de Saint Augustin sur la Circoncision dans un ancien
manuscrit de Saragosse," Revue des Etudes Augustiniennes 26, 1 (1980)
pp. 62-87; we give page references for those sermons in the manuscript
whose texts are edited here.

1. ff. 1r-2r  [In margin:  Leonis pape] Sermo de aduentu
dominj. Sanctam 
et desiderabilem gloriosamque sollemnitatem hoc est natiuitatem domini 
saluatoris fratres karissimi. deuocione fidelissima suscepturi...secura 
conscientia poteritis accedere.  et in futuro ad eternam beatitudinem feliciter 
peruenire...amen.

Caesarius, Sermo 188; Gregoire (1980) p. 183, no. 85.

2. ff. 2r-3r  Item sermo de aduentu dominj.  Karissimi. christus uenit 
medicina celestis.  nolite desperare languentes.  Curate. ut curemini.  
currite.  ut sanemini.  Vos nolite necligere...Letemur ergo et iocundemur in
misericordia eius. qui cum deo pecre [sic]...amen.

Unidentified sermon; Gregoire (1966) p. 180.  This text also found in
the Homiliarium Toletanum, no. add. 1.

3. f. 3r-v  Item de aduentu dominj.  Etsi ego taceam fratres karissimi
tempus nos ammonet quod domini nostri ihesu christi natalis in proximo
est.  Nam predicationem meam...per quod manibus operamus.  et corde
mundamur ab omni peccato...amen.

Maximus Taurinensis, Sermo 61a.

4. f. 4r-v  Item sermo natiuitatis dominj nostri.  Karissimi filij.
propitia diuinitate diem domini prope esse iam uobis adnuntiamus.  in quo
domini et saluatoris nostri ihesu christi natiuitatem uobis desiderantibus
cum gaudio celebrari significamus...ad cuius natiuitatem tam deuotissime
preparamur....

Caesarius, cento from sermon 187; Gregoire, p. 294, no. 2.  This
text also found in the Homiliarium Toletanum, no. 2; Etaix,
op.cit., 
pp. 72-73.

5. ff. 4v-5r  Item de aduentu dominj nostri. ihesu christi.  Dominus ihesus
christus dilectissimi fratres postquam salutifero aduentu suo mundum istum
illustrare dignatus est.  intonans uoce celesti tale sicut scriptum est...et
tradidit semed [sic] ipsum pro nobis oblationem et hostiam deo in odorem
suauitatis...amen.

Unidentified sermon on Mat. 3.7; Etaix, op.cit., pp. 73-74.

6. ff. 5r-6r  Item sermo de aduentu dominj nostri.  Descendet dominus
sicut pluuia in uellus...[Ps. 71.6].  Hec uerba accepit dauid propheta de
libro iudicum in quo inuenimus scriptum quod quidam homo gedeon nomine
purgabat...ieiunij tempore sacrum celebramus aduentum....

Augustine, Sermo; Etaix, op.cit., pp. 74-76. 

7. ff. 6r-8v  Item sermo beati Iohannis crisostomj in aduentu
dominj.
Prouida mente. et profundo cogitatu. cognosci debent duarum rerum distincta
negocia.  Idem quantum distat inter bonum et malum.  Nec aliunde hec
cogitatio.  quam a primordio repetenda est...et implesti penitenciam.
atque inde perfectam promerebilis [?] indulgentiam...amen.

Ps.-John Chrysostom, Sermo de poenitentia, Lat. tr.

8. ff. 8v-9v  Item Sermo de aduentu dominj.  Fratres quid in uobis tanta
pigritia est.  ut ad domum dei minime uigiletis?  Non inmerito apostolus ad
galatas ait.  Miror quod sic tam cito transferimini ab eo...Scitote quod si
bene uixeritis.  uos estis templum dei. et spiritus eius habitat in 
uobis...amen.

Caesarius, fragment of a sermon; Gregoire (1980) p. 310.  This text also
found in Homiliarium Toletanum, no. 79; Etaix, op.cit., pp. 76-77.

9. ff. 9v-10r  Item de aduentu dominj nostri.  Fratres karissimi quam 
timendus est dies iudicij.  in qua dominus proposuit uenire cum flamma et
igne.  que inflammabat inimicos suos qui faciunt iniquitatem...ad confessionem
recursus.  De qua pena nos dominus eripere dignetur ille...amen.

Ps.-Augustine, Sermo ap. 251.

10. ff. 10r-11r  De natiuitate dominj nostri.  Nazjuitatis
[sic] dominice
sacramentum fratres karissimi quod iuxta apostolum manifestatum est in
carne.  iustificatum est in spiritu...Postremo tu illi ut mater temporalis
uite ministra substanciam...amen.

Cento; cf. Etaix, op.cit., p. 65, no.10, for a discussion and
printed texts.

11. ff. 11r-12r  Item sermo de natiujtate christi.  Veritas de terra
orta est...[Ps. 84.12].  Veritas de terra orta est.  filius dei de carne
processit.  Quid est ueritas?  filius dei...et ueniet christus ad te.  et
ponet in uia gressus tuos.  ut te informet in uestigiis tuis...amen.

Augustine, Enarrationes in Ps. 84.13-16 (with some changes).

12. ff. 12r-13r  Item sermo sancti augustini de natiuitate.  Clementissimus
pater omnipotens deus.  cum doleret seculum cenulentis erroribus
inuolutum.  hominemque mortiferis criminibus cathenatum...filia diuinitatis.
filia mater humanitatis.  quia uerbum caro factum est.  et habitauit in
nobis...amen.

Ps.-Augustine, Sermo; Gregoire (1980) p. 325, no. 15.

13. ff. 13r-15v  Item beati augustini de natiuitate.  Castissimum marie
uirginis uterum.  sponse uirginis clausum cubiculum.  signatum pudoris
cenaculum.  merito plenissime collaudarem...et per meritum uirginitatis ita
separatus es a concubitu uxoris...amen.

Ps.-Augustine, Sermo ap. 195; Gregoire (1980) p. 141, no. 5.

14. ff. 15v-17r  Item sermo de natiuitate.  Exortatur nos dominus deus noster
dilectissimi fratres.  pariter et ammonet dicens.  audi israel dominus deus
tuus deus...sed quod terrena et celestia sacra ihesu christi mediatoris
ligni interposicione sociaujt....

Ps.-Ildefonsus, Sermo (13.1-6 in Sermones Dubii); Gregoire (1980)
p. 294, no. 4 (cf. Homiliarium Toletanum, no. 4).

15. ff. 17r-18r  Item sermo natalis dominj.  Gaudeamus fratres karissimi
simul in unum omnes populi laudent nomen domini.  Iuuenes et uirgines
seniores cum iunioribus laudent nomen domini...Ab omni inquinamento carnis
animos nostros emundemus.  ut cum capite nostro sine fine regnemus....

Homiliarium Toletanum, no. 6; Gregoire (1980) p. 295, no. 6.

16.  ff. 18r-19r  Item sermo de natiuitate.  Dilectionem uestram admonemus
fratres karissimi. ut presenti diei in qua natale domini a fidelibus
celebratur.  bonorum operum testimonium quisque uestrum peribere...adorare
eum dum inuitat ut possimus non timere eum cum iudicat...amen.

Maximus Taurinensis, Sermo 61b (with changes).

17.  ff. 19r-20v  Item sermo natalis dominj.  Sapientia edificauit [?]
sibi domum...[Prov. 9.1 + Sir. 24.10]. Salomon significatiuus.  spiritu ueri
salamonis inspiratus...et gustemus et uideamus.  quam magna est multitudo
dulcedinis ipsius panis.  in quem omnes desiderant fideles prospicere....

Unidentified commentary on Sapientia edificauit (cf. R. J. Hesbert,
Corpus antiphonalium officii [Rome, 1968] v. 3, p. 466, no. 4810).

18.  ff. 20v-21r  Item sermo de circumcisione christi.  Apparuit benignitas et
humanitas...[Tit. 3.4].  Dominus noster ihesus christus fratres karissimi
non solum nasci dignatus est propter nos.  sed etiam octaua die
natiuitatis...introducemini in cubiculum regis eterni.  heredes quidem facti
dei.  coheredes autem christi....

Unidentified sermon on the Circumcision.

19.  ff. 21r-22v  Item sermo de natale dominj.  Saluator noster dilectissimi
hodie natus est.  gaudeamus.  Neque enim locum fas est esse tristicie.  ubi
natalis est uite...quia precium tuum sanguis est christi.  quia ueritate te
iudicabit.  qui misericorditer redemit ihesus christus dominus noster.

Leo, Sermo 21; Gregoire (1980) p. 433, no. 17.

20.  f. 22v  Item sermo de natale dominj.  Natalis domini eadem causa a
patribus uotiue sollempnitatis institutus est.  quia in eo christus pro
redemptione mundi. nasci corporaliter uoluit...debemus. ut ad memoria
[sic] reuocetur quod natus est christus...amen.

Isidore, De ecclesiasticis officiis I.26; Gregoire (1980) p. 433, no.16.

21.  ff. 22v-24v  Item sermo de natale dominj.  Exultemus in domino
dilectissimi.  et spirituali iocunditate letemur.  quia illuxit dies
redemptionis noue.  reparationis antique.  felicitatis eterne...nascentem.
ut eum uidere mereaminj deum glorie in sua maiestate regnantem...amen.

Leo, Sermo 22; Gregoire (1980) p. 433, no. 18.

22. ff. 24v-25v  Item sermo de natale domini.  In huius diei sollempnitate
tota mentis alacritate fratres karissimi exultemus quia terra illa nostra
qui in primo parente.  corrupta fuerat...in illo libertatem accipiamus qui
propter nos de terra ortus est in illo celum possideamus....

Augustine, Sermo 192 (with some changes).

23. ff. 25v-27r  [No rubric.]  Legimus et fideliter retinemus.  quod sub ipso
principio nascentis mundi.  in primo homine fecerit nos deus ad ymaginem et
similitudinem suam.  Ecce in hac die mutata...ut mater temporalem ministra
substanciam.  ut ipse nobis et tibi uitam tribuat sempiternam...amen.

Ps.-Augustine, Sermo ap. 119; Gregoire (1980) p. 324, no. 14.

24. ff. 27r-30v  Item sermo beati augustini episcopi de natiujtate.
Inter pressuras atque angustias presentis temporis.  et nostre seruitutis
officia cogimur dilectissimi non tacere cum pocius expediat flere...
et sic deuota mente dicamus omnes pariter.  Gloria in excelsis...uirtus et
potestas...amen.

Quodvultdeus, Sermo contra Iudaeos, paganos et Arianos de symbolo
(with changes); R. Braun, ed., CC ser. lat. 60 (1961) pp. 227-58; Etaix, 
op.cit, pp. 77-78.

25.  ff. 30v-39r  Homilia beati iohannis crissostomi [sic] de euangelio
in principio est uerbum.  Uox spiritualis aquile. aditum pulsat ecclesie.
Exterior sensus transeuntem accipit sonitum.  interior animus manentem
penetrat intellectum...mutationis assummit.  ita uerbum dei non comutatum
caro tamen factum est ut habitaret in nobis...amen.

Johannes Scotus, Homilia in Prologum S. Euangelii secundum Ioannem.

26.  ff. 39r-40r  [No rubric.]  Iustissime fratres festiuitate presentis diei
in omne se gaudium totus ubique suscitat mundus.  quia hodie promissus a
seculis...tanta de salute letemur.  atque angelicis nos uocibus sociantes.
honore debito misteria semper christi uirtutesque laudemus.

Ps.-Maximus Taurinensis, Homilia 11; Gregoire (1980) p. 434, no. 20.

27.  ff. 40v-41v  [No rubric.]  Huius sollempnitatis expositionem uestris
auditibus insinuare desiderio o karissimi.  nempe ut auctor
omnipotens qui circumcisionem...ad rectium [?] confessionis callem opitulante
deo reducere ualeamus.  Crastina die omnes ieiunemus.  ut misericordiam
a domino consequi mereamur.  amen.

Cento also found in the Homiliarium Toletanum; Gregoire (1980)
p. 295, no. 9.

28. ff. 41v-43r  [No rubric.]  Dies kalendarum istarum quas ianuarias uocant
fratres karissimi.  a quodam iano.  quodam homine perdito ac sacrilego...ut
et pro uobis et pro illis duplicia uobis a domino repensentur....

Caesarius, Sermo 192; Gregoire (1980) p. 53, no. 6, p. 326, no. 23.

29. ff. 43r-44r  [No rubric.]  Fratres karissimi domini nostri ihesu christi
sublimitas inuisibilis.  humilitas uisibilis facta est.  sublimitas eius non
habet diem. infirmitas eius suscepit...Crescat igitur christus in cordibus
uestris.  proficite et credite ut ad uitam perueniatis eternam....

Augustine, Sermo de circumcisione; Etaix, op. cit., pp. 70-72.

30. f. 44r-v  [No rubric.]  Karissimi.  Sollepnitas [sic] quam hodie 
celebramus propter manifestationem domini epiphanie nomine gregcum
[sic] 
accepit...et cum habundantia bonorum operum pertingere mereamur....

Homiliarium Toletanum, no. 10; Gregoire (1980) p. 296, no. 12.

31. ff. 44v-46r  [No rubric.]  Dies iste fratres karissimi sancte epiphanie.
id est apparitionis domini per cunctas dei ecclesias ritu katholice
traditionjs inpensius celebratur...In nobis subiectis misericordes simus ut
sacratissime passionis dies.  socios nos faciat dominice resurrectionjs....

Homiliarium Toletanum, no. 31; Etaix, op. cit., pp. 79-80.

32. f. 46r-v  [No rubric.]  Magnum hodie fratres karissimi suscepimus.
diem festum.  quando dominus noster ihesus christus.  quadragesimo post diem
resurrectionis aureo uolatu conscendit ad celum...quicquid nostra uobis
predixerit linqua [sic].  aure [?] libenter suscipiat karitas uestra...amen.

Ps.-Augustine, Sermo; Gregoire (1980) p. 171, no. 25.

33. ff. 46v-47v  [No rubric.]  Sollempnitas diei presentis. non paruam habet
graciam festiuitatis.  hoc enim die quadragesimo.  post resurrectionem domini.
ut audiuit....ut future uite in regno celesti consortes effici et
glorie corporis domini mereamur...amen.

Chromatius Aquileiensis, Homilia 8.

34. ff. 47v-48v  [No rubric.] Plantauerat autem dominus deus paradisum 
uoluptatis a principio...[Gen. 2.8].  Paradisus est uita beatorum. ubi est 
fons sapientie...ut omnia que ad christi honorem offerimus.  rationis et 
discretionis sappore condiantur.  [colophon:]  Finito libro reddatur cena
magistro.  Sit pax scribenti.  [sit added above] uita salusque legenti.

Commentary on Gen. 2.18ff.; 34.1-3; Ier. 41.5-7; II Sm. 4.5-6; Lv.
2.11-13.

Parchment (speckled, yellow on hair side), ff. i (paper) + 48 + i
(paper), 290 x 195 (215 x 130) mm.  2 columns, 30 lines.  Single vertical
and double horizontal bounding lines.  Ruled in lead.  Prominent prickings
(punctures) in upper, lower and outer margins, including two prickings for
first of two lower horizontal bounding lines.
I-VI 8.  Catchwords under inner column, verso.
Written in early gothic bookhand by several scribes, above top line.
Plain monochrome initials in red for ff. 1-18; similar initials, but
with simple designs in both parchment and red ink for remainder of codex. 
Headings in red, ff. 1r-24v, 27r-30v only.  Instructions to rubricator
along outer and lower edges.
Some staining at end of volume; no loss of text.
Binding:  England [?], s. xx.  Quires cut in for sewing.  Rigid vellum 
case with title in ink on spine:  "Leo P. P. Sermones."  

Written in Spain in the fourth quarter of the 12th century; according to
R. Etaix (op.cit., pp. 62-63) Marston MS 208 is the second of a two-part
codex that was formerly designated "17-34" in the archives of La Seo in
Saragossa.  The first part, constituting ff. 1-132, was sold in London by
Dawsons of Pall Mall (Cat. 162, June 1966, no. 46, with plate; Cat.
168, June 1967, no. 333).  Another manuscript, dating from the
15th century, from the Library of the Santa Iglesia del Pilar (now
Escorial P. III. 5, ff. 83-95), contains a copy of the first nine sermons in
Marston MS 208.  It is possible that the Beinecke manuscript was produced
in or near Saragossa and remained there until at least 1956 when it is
known to have been microfilmed.  Purchased from C. A. Stonehill in 1958 by 
Thomas E. Marston (bookplate).

Bibliography:  Faye and Bond, p. 88, no. 208.

Barbara A. Shailor